Binnenkort start het KLIK! Animation Festival in Amsterdam – zes dagen vol animaties, van 27 oktober tot 1 november 2015. The Creators Project spreekt in deze mini-serie alvast een paar van de beroemde internationale gasten die straks naar Amsterdam komen om animatie te vieren.

In deel één spreken we de (vooral op internet) beroemde stop-motionartiest Adam Pesapane, beter bekend als PES. Waarschijnlijk heb je Submarine Sandwich wel eens gezien, of Fresh Guacamole, de kortste film die ooit is genomineerd voor een Oscar – of een van zijn andere korte filmpjes die miljoenen keren zijn bekeken. Volgende week komt hij op KLIK! Festival laten zien hoe hij achter de schermen werkt. Om alvast een voorproefje te krijgen belde ik helemaal naar Los Angeles om de 42-jarige Amerikaan te vragen hoe je in godsnaam in de stopmotionwereld beland – en wat daar nu zoal hot is.

Het filmpje Western Spaghetti van stopmotionartiest PES is al ongeveer 30 miljoen keer op YouTube bekeken

The Creators Project: Ha Adam. Wat is jouw plek in de stop-motionwereld, naast het supersterbestaan?

PES:[lacht] Het is een kleine wereld, dus iedereen kent elkaar op de een of andere manier wel. Maar ik heb altijd mijn eigen films gemaakt en ben veel op mezelf geweest. Mijn films zijn wel films, maar het zijn vooral ideeën. En die ideeën zet ik om door objecten te manipuleren voor de camera. Ik heb er niet voor gestudeerd of zo. Ik had er ook niet per se een passie voor. Het was gewoon de beste techniek om mijn ideeën uit te werken.

Wat was dan je eerste stop-motionfilm?

Dat was Roof Sex, waarin twee stoelen seks met elkaar hebben op een dakterras in New York. Ik had toevallig een mooie gouden stoel gekregen van mijn familie toen ik ging verhuizen. Het was zo’n stoel waar we als kinderen nooit op mochten zitten. Hij stond altijd in een speciale kamer die bedoeld was voor speciale gelegenheden. Ik bekeek die stoel op de eerste avond in mijn appartement en dacht: deze stoel stond 25 jaar alleen in een kamer. Wat zou hij als eerste willen doen nu? Seks op het dak, natuurlijk. Dus ik kocht er een vrouwtjesstoel bij, droeg ze naar boven en probeerde wat dingen uit.

Roof Sex

Maar hoe wist je dan wat je moest doen?

Dat was rond 2001, en ik wist echt nog niks over animaties. Ik leerde het mezelf ’s nachts aan mijn keukentafel, met poppenstoeltjes die ik op eBay bestelde. Je komt er dan wel achter of het iets voor je is. In die tijd wilde ik lowbudgetfilms maken. Daarbij moet je alles zelf doen. Ik wilde ook niet dat iemand anders het deed, dus leerde ik het mezelf maar. Toen ik Roof Sex op internet zette, ging het rond en zag ik de mogelijkheden van het internet, hoe je er ideeën kunt verspreiden. Dat zette me ertoe aan meer stop-motions te maken.

Maar het idee om stop-motions te maken in plaats van bijvoorbeeld getekende animatie of korte verhalen moet toch ergens vandaan komen?

In 1997 ontdekte ik de films van de levende legende Jan Švankmajer, een Tsjechische surrealist die vooral in de jaren zestig films maakte met objecten. Conspirators of Pleasurebijvoorbeeld was live-action, maar had ook een paar geanimeerde scènes. Ik zag die film toen ik net klaar was met school, en ik was echt overdonderd door de manier waarop hij werkte met objecten. Dat vond ik tof aan stop-motion, en dat was het moment waarop ik begon na te denken over welke van mijn ideeën in dit genre zouden passen. Roof Sex was het eerste idee dat daar goed genoeg voor was.

Hoe weet je of een idee goed genoeg is?

Ik schrijf ze allemaal op – ik heb mapjes in mijn hoofd, zeg maar, en als een van mijn ideeën daarin past stop ik dat in het bijbehorende mapje. Als zo’n mapje vol raakt, dan ben ik er klaar voor. Soms zoek ik er nog financiering voor, en soms duurt het nog jaren voordat iets is uitgewerkt.

The Deep

Ik heb voor The Deep bijvoorbeeld eerst vijf jaar lang vlooienmarkten afgestruind om gereedschappen te verzamelen die op vissen leken. Alles wat eruitzag als een vis kocht ik en gooide ik in een doos. Toen werd ik benaderd om een korte film te maken, en gebruikte ik al die dingen voor The Deep. Het draaien van die film duurde zes weken, maar ik was er in mijn hoofd dus al vijf jaar mee bezig.

Wanneer is iemand uit de stop-motionwereld nu eigenlijk succesvol, volgens jou?

Ik weet niet eens of ik succesvol ben. Volgens mijn eigen definitie. Als kind wilde ik een artiest zijn die maakt wat hij wil, en kan gamen wanneer hij wil. Maar dat kan ik niet – ik moet werk in opdracht en commercials blijven doen om geld te verdienen en om mijn kunst te kunnen blijven maken. Soms geeft het maken van reclames ook veel voldoening, hoor. Papervoor automerk Honda bijvoorbeeld.

Paper

Wat is er volgens jou de belangrijkste innovatie geweest in de animatiewereld de afgelopen jaren?

3D-printen. Ik gebruik zelf ook een 3D-printer, al zie je dat niet. Ik ontwerp de mallen digitaal en print ze daarna uit. Ik heb een leader gemaakt voor Het Klokhuis – die bestaat bijna alleen maar uit 3D-geprinte objecten. Dat maakt niet uit: zodra je het op camera vastlegt, voelt het weer als stop-motion.

Wat zou je willen veranderen aan je werk?

Ik heb veel kookfilmpjes gedaan de afgelopen zes jaar. In het begin was dat stoer en raar, maar nu wil ieder merk iets doen met bewegende objecten. Het is gewoon een onderdeel van de popcultuur geworden. Ik denk dus weer na over hoe ik iets kan maken dat mensen nog niet hebben gezien. Zodra ik dat heb bedacht, kunnen we dit gesprek voortzetten.

Het Klokhuis

Submarine Sandwich

PES zelf

PES is momenteel bezig met het schrijven van een lange speelfilm, Lost and Found, over een jongen die terechtkomt in een wereld die bestaat uit verloren voorwerpen uit treinstations.

Eerder gepubliceerd op The Creators Project.