Er was een zelfmoord van een Franse professor voor nodig, maar Taiwan heeft nog nooit zo dicht bij het invoeren van het homohuwelijk gestaan.

Heuglijk nieuws: Taiwan staat op het punt het allereerste Aziatische land te worden waar het homohuwelijk bij wet wordt ingevoerd. Taiwan staat al langer bekend als het homovriendelijkste land in de regio en elk jaar wordt in oktober in de hoofdstad de grootste Pride-optocht in Azië gehouden – vorig jaar kwamen er 80 duizend mensen opdagen. Maar een wetsvoorstel om het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht te legaliseren, leek niet van de grond te komen. Tot eind vorig jaar.

Een nieuw wetsvoorstel kwam er plots doorheen bij de belangrijkste commissie en wordt eind mei gepresenteerd aan het parlement, dat er dan nog over moet stemmen. Daar waren wel een zelfmoord en twee voorstanders in de hoogste politieke kringen voor nodig, maar Taiwan heeft nog nooit zo dicht bij het invoeren van het homohuwelijk gestaan.

Een van de spillen om deze wet erdoorheen te krijgen: de 43-jarige filmproducer Jay Lin, homovader van een tweeling en een van de meest belangrijkste activisten van de Taiwanese Marriage Equality-beweging. We spraken hem over de weg hiernaartoe en zijn eigen persoonlijke strijd. “Ik ben vereerd dat iemand uit het eerste land waar het homohuwelijk werd ingevoerd, mij wil spreken.”

Ha Jay! Je voert al jaren campagne voor gelijke homorechten in Taiwan, en dan met name het homohuwelijk. Wat is jouw persoonlijke geschiedenis met deze strijd?

“Ik werk als filmproducer in de media, en heb zowel in het westen als in Taiwan gewoond. Hoe langer ik werk in de media, des te meer voel ik de behoefte om verhalen te delen over lhbt-mensen. Daarom startte ik het Taiwan International Queer Film Festival en brachten die verhalen van uit de hele wereld naar Taiwan toe.”

Wanneer dacht je: ‘Hmm, ik moet iets doen?’

“Ik ben op een leeftijd gekomen dat ik denk: ‘Wat betekent het om te werken? Doe ik het voor het geld alleen of mag het ook iets zinvollers zijn?’ Ik vind dat ik als mediapersoon die publiekelijk uit de kast is de verantwoordelijkheid heb om het beeld van homo’s bij mensen op een positieve manier bij te stellen.”

“Het is natuurlijk ook deels eigenbelang: ik stichtte vorig jaar zelf een familie, maar ik ben de enige wettelijke ouder van onze tweeling, en dat is niet eerlijk want mijn partner brengt meer tijd met ze door, haha! Ik wil geen tweederangsburger zijn. Ik wil niet in angst leven door discriminatie. We willen als een familie behandeld worden. Er is geen reden dat het anders moet zijn voor mij dan voor bijvoorbeeld mijn zus en haar kinderen.”

Het verrast me dat Taiwan (hoogstwaarschijnlijk) pas het eerste land in Azië is waar het homohuwelijk wordt ingevoerd. Waarom staat er in Aziatische landen nu pas een beweging op?

“Jij komt uit West-Europa, waar het idee van democratie en een open maatschappij normaal is. Maar in Azië zijn er nog ondemocratische regimes en de religieuze druk van de islam. Er is de invloed van het confucianisme, dat focust op harmonie, gehoorzaamheid en respect voor ouderen. Al willen veel mensen uit de kast komen, ze blijven rekening houden met hun familie. Die moet je natuurlijk geen schaamte brengen. Nee, je moet trouwen en kinderen krijgen, de familielijn voortzetten. In Taiwan komen de tegenstanders bovendien vooral uit de christelijke gemeenschap. Die wet komt er nu waarschijnlijk toch omdat er door de sterke economische groei in de laatste honderd jaar een soort sociale hervorming heeft plaatsgevonden. We zijn nu pas op dat punt aangekomen.”

En waarom wordt juist Taiwan het eerste Aziatische land?

Een van de redenen is ons democratisch systeem, iets wat nog niet overal in Azië gangbaar is. We zijn een tijd lang vreedzaam van de ene president naar de volgende gegaan. In Taiwan hebben we nu een vrouwelijke president die al tijdens haar campagne een fervente voorstander van het homohuwelijk was. Dus de basis voor het creëren van een meer open en progressieve beleid voor homorechten bestaat al. Door het algehele democratische milieu en de hoeveelheid activisten en supporters voor gelijkheid, inclusief politici, zijn we stap voor stap gekomen waar we nu zijn. Poll na poll komt naar voren dat een meerderheid in Taiwan vindt dat het tijd wordt om lhbt’ers gelijke rechten te geven. Het gaat verder dan de dromen en hoop van een paar selectieve groep activisten.

Je legt het uit als top-down beleid vanuit de regering. Maar hoe zit het met de Taiwanese bevolking zelf? Hoe is die zover gekomen?

“Dat komt vooral door de steun onder de jonge stedelijke mensen onder de 30 jaar; 70 tot 80 procent steunt het idee van gelijke rechten. Dit zijn ook de mensen die open staan voor nieuwe concepten en ideeën. Dit zijn mensen wiens mindsets beïnvloed zijn door de globale trends voor gelijke rechten, het internet en de vele televisiedrama’s en nieuwsberichten en gay celebrities en politici uit de wereld. Dit zijn  mensen die zien dat we in een wereld leven waar een film als Moonlight de Oscar voor beste film wint. Taiwan ontwikkelt zich in diezelfde progressieve lijn.”

Je richt je met je activistische organisaties naast deze jonge mensen ook op de rest van de Taiwanese bevolking. Hoe doe je dat eigenlijk, mensen overtuigen?

“De makkelijkste en effectiefste manier om mensen te overtuigen en hun manier van denken te veranderen, is door ze menselijke verhalen te presenteren. Door de mensen die je als anders beschouwt, nu als waardig neer te zetten. We willen hiermee gebieden buiten onze eigen comfortzone bereiken en de rest van de Taiwanese bevolking laten begrijpen waarom het belangrijk is om deze wet in te voeren. We willen ze laten zien dat de wet ze niet iets afpakt op welke manier dan ook. We willen dat mensen erover praten in de keukens, de slaapkamers, de klaslokalen, de kantoren, overal.”

De ouders van Jay Lin aan het woord over zijn coming-out:

Toch nog een stapje terug. Wanneer besloot de meerderheid zich massaal achter het idee van een homohuwelijk te scharen? Wat was het keerpunt?

“Het is een optelsom: vorig jaar hadden we zowel presidentiële als parlementaire verkiezingen. Zoals ik zei was de uiteindelijke winnaar, president Tsai Ing-Wen en lid van de DPP [de huidige regerende liberaal-progressieve partij, red], al een actieve voorstander. Tijdens de campagne bleek dat ook te gelden voor haar belangrijkste tegenstander, de jonge Jason Shu.”

“Een belangrijk omslagpunt was ergens in oktober 2016, toen een Franse literatuurprofessor zelfmoord pleegde. Deze Jacques Picoux woonde al een hele tijd in Taiwan, samen met zijn Taiwanese partner. Die leed aan kanker en tijdens zijn ziekte kon Jacques geen enkele medische beslissing nemen voor zijn partner. Na de uiteindelijke dood gingen alle gezamenlijke bezittingen naar de familie van de Taiwanees. De professor raakte depressief en sprong uiteindelijk van een flatgebouw. Dat werd nationaal nieuws en liet zien hoe gruwelijk en oneerlijk het is om homo’s niet dezelfde rechten te geven. Zelfs mensen die al tientallen jaren samen waren in een liefdevolle relatie kregen geen wettelijke bescherming. Dat schudde veel politici en burgers wakker.”

Hoe denk je dat de positieve situatie in Taiwan de rest van Azië zal beïnvloeden?

“We beïnvloeden ze al! Er zijn mensen uit Japan, Zuid-Korea, China en andere Aziatische landen die met mijn organisaties willen samenwerken om te zien wat wij voor hen kunnen doen. En ik ben net terug uit Australië, waar nog veel conservatieve Aziaten wonen. We willen bedenken hoe onze video’s en berichten kunnen helpen. We willen mensen in Azië overtuigen dat het homohuwelijk en homoseksualiteit geen Westers importproduct, maar iets menselijks is.”

Je hebt jarenlang campagne gevoerd, en het zit er nu eindelijk aan te komen. Wat is voor jou het belangrijkste moment in je campagnevoeren geweest?

“Toen we een rally organiseerden afgelopen november, zamelden we binnen twee weken 300 duizend dollar in en kwamen uiteindelijk 250 duizend mensen opdagen. Toen ik ze bedankte voor hun steun op het podium, werd ik echt even emotioneel. Het regende en het was koud en toch was het zo ontzettend druk. Het raakt me als activist. Ik hoop nu dat mijn land Nederland snel kan volgen als een van de landen waar iedereen met iemand van hetzelfde geslacht mag trouwen.”

Eerder gepubliceerd op Brandpunt+.