‘There’s a storm coming, Mr. Wayne,’ zegt Catwoman in The Dark Knight Rises. In Hollywood woedt al een storm. Sinds James Cameron in 2009 kwam aanzetten met Avatar is het maken van bioscoopfilms bijna exclusief een digitale bedoening geworden. Klinkt logisch, want digitaal draaien, distribueren en vertonen is veel goedkoper. Toch heeft Christopher Nolan, de regisseur van de nieuwe Batman-film en een diehard voorstander van celluloid, aangegeven nóóit digitaal te gaan draaien.

Voordat Nolan afgelopen kerst een exclusieve voorvertoning van The Dark Knight Rises organiseerde voor een paar topregisseurs uit Hollywood (waaronder Michael Bay, Stephen Daldry en Bryan Singer), gaf hij hen nog een uitgebreid pleidooi voor schieten op film. Hij liet hen de proloog voor The Dark Knight Rises zien, die geschoten is op Nolan´s favoriete IMAX-formaat. En natuurlijk was ook zijn film, een van de grootste en duurste zomerhits dit jaar, op film geschoten. Noem het romantisch, noem het nostalgisch, maar is het mogelijk om overeind te blijven in de digitale post-Avatar-storm of voert de Britse filmmaker een verloren strijd?

De Avatar-Storm

Het is de natte droom van iedere distributeur: een film digitaal en kraakhelder in de bioscoop vertonen zonder eerst duizenden filmrollen te hoeven vervoeren. Sinds Cameron Avatar aankondigde, kregen bioscoopdistributeurs en -ketens door de positieve buzz rondom de 3D-film al dollartekens in hun ogen. Het enige addertje onder het gras: Avatar’s 3D-effect kon alleen digitaal worden gedistribueerd en vertoond, destijds een hele dure stap voor bioscopen met analoge projectoren.

Doordat de 3D-sciencefictionfilm de meest succesvolle film ooit werd, waren zowel studio’s, distributeurs als bioscopen gewillig om naar Camerons pijpen te dansen. En zo begon het balletje te rollen. Veel bioscopen schaftten hierna digitale projectoren aan: het was immers óf profiteren van Avatar’s succes óf de winst uit handen geven.

Omschakeling

Doordat een grote groep bioscopen hierna toch al digitaal konden projecteren, werd voor distributeurs de keuze om te schakelen van 35mm filmrollen naar digitaal makkelijker gemaakt; het was immers een winstgevende droom die uitkwam, want het nieuwe digitale format, de DCP (Digital Cinema Package), is tien keer zo goedkoop om te vervoeren en te verspreiden over alle bioscopen dan de zware filmrollen.

Aan de andere kant zouden de bioscopen die bijvoorbeeld uit geldgebrek niet meegingen met de eerste digitale golf, alsnog tussen de 60.000 en de 120.000 euro moeten betalen voor een digitale projector. In Amerika kwamen de Hollywoodstudio’s met de oplossing: het komende tien jaar belonen zij elke bioscoop financieel voor het draaien van nieuwe digitaal geschoten bioscoopfilms, om zo de drempel voor filmhuizen zo laag mogelijk te houden. In Nederland werden de filmhuizen gered met een uitgebreide financiering door de Stichting Digitalisering Nederlandse Cinema, waardoor sinds januari 2011 alle bioscopen over zijn gestapt naar digitale projectoren.Veel regisseurs maakt het niet uit.

Digitaal filmen had al ruimte- en tijdbesparende voordelen door het sneller kunnen opzetten en verplaatsen van lichte digitale camera’s. Maar voor filmmakers bracht de digitale golf meer gevolgen met zich mee: digitale projectie betekende minder vraag naar de productie van celluloidfilm. Ook veel fotolaboratoriums, die celluloid ontwikkelen, gingen failliet. Film werd dus duurder. Veel regisseurs maakt het niet uit. David Cronenberg (Cosmopolis), bijvoorbeeld, bekijkt het nuchter in een interview tijdens het Cannes Filmfestival dit jaar: ‘Geluid wordt al jaren digitaal op set opgenomen, net als het monteren van film. Echt, het wordt tijd dat film een natuurlijke dood sterft… Creatief gezien doe je als regisseur nog precies hetzelfde.’

Strijden als Batman

Heeft filmen op celluloid überhaupt nog toekomst? Volgens de nostalgische Nolan wel. ‘Het ziet er veel beter uit en film is bovendien al honderd jaar lang erg betrouwbaar,’ zegt de regisseur in een interview met de Directors Guild of America. ‘Maar ik ben voornamelijk bang dat filmmakers niet meer nadenken over de creatieve keuzes die ze normaal bij het draaien op film wel maken, en dat ik de optie niet meer zal hebben om celluloid te kiezen.’ Het is dat Nolans recente Batman-trilogie en zijn andere hit Inception gedraaid zijn op celluloid en bij elkaar al meer dan 2,6 miljard dollar (and counting) opleverden. Naar zo iemand luistert Warner Bros. voorlopig nog wel.

Maar nu ook ex-voorstander Martin Scorsese is overgestapt, lijkt Nolan een van de laatste grote regisseurs in Hollywood te zijn die nog expliciet oorlog voert tegen deze recente ontwikkeling. Hoewel de Brit anders beweert, lijkt iedereen te profiteren van de conversie naar digitaal. Dit jaar al worden voor het eerst evenveel films via megabytes als via minifoto’s van 35mm geprojecteerd, en de verwachting is dat studio’s in 2015 alleen maar digitaal zullen draaien. Het enige dat Nolan nog kan doen is als een loner strijden tegen deze onontkoombare digitale storm. Een beetje zoals Batman dus.

 

Eerder gepubliceerd op Cineville.